قیراط چیست؟

دربارۀ واحد اندازه‌گیری قیراط بیشتر بدانید

 قیراط یکی از واحدهای اندازه‌گیری جرم است و برای سنجش جرم سنگ‌های قیمتی به کار می‌رود. باوجودآنکه ممکن است بیشتر با عبارت قیراط الماس مواجه شده باشید، اما بهتر است بدانید که سنگ‌های با ارزشی مانند یاقوت، زمرد و مروارید نیز با واحد اندازه‌گیری قیراط سنجیده می‌شوند. با ما همراه باشید تا به طور کامل دربارۀ این یکای اندازه‌گیری جرم صحبت کنیم.

قیراط به چه معناست؟

 کلمۀ قیراط عربی شدۀ یک کلمۀ یونانی به نام keration است. البته به دلیل آنکه از این واژه در برخی از شعرهای کهن ایرانی استفاده شده است، عده‌ای اعتقاد دارند که این واژه یک کلمۀ کاملاً ایرانی است.

 در زمان‌های گذشته، وزن هر قیراط در شهرهای مختلف با یکدیگر متفاوت بود. در کشور ایران، قیراط را معادل حدود چهار دانه جو در نظر می‌گرفتند. هر دانه جو معادل یک‌سوم نخود به میزان ۶۴ سوت در نظر گرفته می‌شد.

 امروزه از واحد قیراط فقط برای سنجش وزن سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی استفاده می‌شود و نماد این یکا، Ct یا Kt است.

دلیل استفاده از واحد قیراط

 دلیل آنکه برای سنجش وزن سنگ‌های قیمتی مانند الماس از گرم و سوت استفاده نمی‌کنند و قیراط جایگزین آنها شده است، این است که تکه‌های بسیار ریز این سنگ‌ها نیز قیمتی و باارزش هستند.

قیراط واحدی است که از یک گرم کمتر و از یک سوت بیشتر است. هرچه میزان قیراط یک سنگ قیمتی بیشتر باشد به این معناست که چگالی آن بیشتر بوده و نیز قیمت آن افزایش می‌یابد. اندازۀ سنگ‌های قیمتی ارتباطی با قیراط ندارد و ممکن است یک سنگ درشت، چگالی کمتری نسبت به یک سنگ‌ریز داشته باشد و در نتیجه قیمت آن نیز کمتر باشد. البته بدیهی است که عواملی چون میزان درخشندگی سنگ و رنگ آن و... نیز می‌تواند در افزایش قیمت سنگ تأثیرگذار باشد.

 امروزه برای سنجش جرم برخی فلزات مانند پلاتین و طلا و نقره نیز از قیراط استفاده می‌شود.

قیراط الماس

 معروف‌ترین سنگی که برای سنجش آن از واحد قیراط استفاده می‌شود الماس است. نکتۀ جالب‌توجه دربارۀ الماس این است که وزن قیراط رند در قیمت آنها تأثیر دارد. برای مثال اگر قیراط الماس عدد ۱ باشد، آن سنگ بسیار باارزش‌تر از الماسی است که قیراط آن رند نیست. این واحدهای رند الماس را وزن‌های جادویی می‌دانند، درحالی‌که در ظاهر ممکن است تفاوت زیادی با یکدیگر نداشته باشند.

تبدیل قیراط به گرم و سایر واحدهای اندازه‌گیری

 سایر یکاهای اندازه‌گیری جرم و وزن عبارت هستند از: گرم، اونس، اونس تروی، مثقال، تن، کیلوگرم، پوند، و....

 در ایران برخی یکاها به‌صورت محلی استفاده می‌شوند. برای مثال گروان، گندم، نخود، جو، سیر و سوت جزء این واحدها هستند.

 تبدیل یکای قیراط به سایر یکاهای اندازه‌گیری جرم به این صورت است:

 تبدیل قیراط به گرم به این صورت است که یک قیراط معادل ۰.۲ گرم یا یک‌پنجم گرم و برابر با ۲۰۰ میلی‌گرم است. هر پنج قیراط معادل با یک گرم در نظر گرفته می‌شود.

 یک سیر معادل ۳۷۵ قیراط و برابر با ۷۵ گرم محسوب می‌شود.

 یک قیراط معادل با ۲۰۰ سوت است. در ایران از واحد سوت برای اندازه‌گیری سنگ‌های قیمتی مانند فیروزه و زمرد استفاده می‌شود. البته این یکا ارزش بین‌المللی ندارد و بیشتر به‌صورت محلی مورداستفاده قرار می‌گیرد.

 یک قیراط معادل با ۰.۰۰۷۰۵۴۷۹۲۴ اونس و یک بیست و یکم مثقال و ۰.۰۰۰۲۶۶۶۶۶۷ چارک است.

علاوه بر قیراط چه عواملی بر قیمت سنگ‌های قیمتی اثرگذار هستند؟

 نحوۀ برش سنگ‌های قیمتی بر ارزش آنها تأثیر می‌گذارد. زیرا این مسئله در ورود و خروج نور به جواهر مؤثر است. در برخی از سنگ‌های قیمتی، رنگ آنها جزء موارد تعیین‌کنندۀ قیمت است. شکل جواهر و میزان وضوح و نبود رنگ‌بندی منطقه‌ای نیز اثرگذار است. عدم وجود لکه‌های داخلی در سنگ باعث می‌شود میزان شفافیت آنها افزایش یابد.

 در سنگ الماس نیز علاوه بر قیراط الماس، رنگ، شفافیت و برش آن بر قیمت الماس تأثیر می‌گذارند. الماس برعکس سایر سنگ‌های قیمتی، هرچه بی‌رنگ‌تر باشد و آینه‌ای و بلورین دیده شود ارزش بیشتری دارد.

 در میان عوامل تأثیرگذار بر ارزش سنگ‌های قیمتی، تنها یک عامل به انسان ارتباط دارد و آن نحوۀ برش سنگ است. برش سنگ باید به‌گونه‌ای باشد که رنگ سنگ با رنگ‌های چندتایی مخلوط نشود و یکپارچگی رنگ (نبود منطقه‌بندی در رنگ) وجود داشته باشد.

سخن پایانی

 در این مقاله دربارۀ یکای اندازه‌گیری قیراط صحبت کردیم و دلیل جایگزینی آن برای سنجش سنگ‌های قیمتی مانند الماس را نیز مطرح نمودیم. همچنین تبدیل واحد قیراط به گرم و سایر واحدهای اندازه‌گیری جرم در ایران را نیز عنوان کردیم. امیدواریم از این مقاله لذت برده باشید.