سنگ توپاز

سنگ توپاز

توپاز یک کانی سیلیکات آلومینیوم حاوی فلوئور است. توپاز به عنوان سنگ قیمتی در جواهرات و سایر زینت‌ها استفاده می‌شود و رنگ‌های مطلوبی دارد. این سنگ یکی از سخت‌ترین کانی‌های طبیعی است و ضریب شکست نسبتاً پایینی دارد. جالب است بدانید که در طول بسیاری از تاریخ، تمام سنگ‌های قیمتی زرد رنگ، توپاز در نظر گرفته می‌شد و تصور می‌شد که تمام توپازها زرد هستند در صورتی که توپاز در رنگ‌های زیادی موجود است. توپاز چه رنگ‌هایی دارد؟ تولید کنندگان توپاز کدام‌اند؟ چه کاربردهای دارد؟ سنگ‌های قیمتی مشابه توپاز کدام‌اند؟ چگونه تشکیل می‌شود؟ انواع توپاز کدام‌اند؟ با ما باشید تا به سوالات بالا پاسخ دهیم.

رنگ توپاز و درمان آن

توپاز معمولی در حالت طبیعی خود بی رنگ است، اگرچه ناخالصی‌های عناصر کمیاب می‌تواند آن را آبی کم رنگ یا قهوه‌ای طلایی تا نارنجی زرد کند. توپاز اغلب با گرما یا تشعشع درمان می‌شود تا به رنگ آبی تیره، قرمز مایل به نارنجی، سبز کم رنگ، صورتی یا بنفش تبدیل شود. اگرچه اغلب با زرد طلایی و آبی همراه است، اما در رنگ‌های مختلفی از جمله بی رنگ وجود دارد. نادرترین آن‌ها صورتی‌های طبیعی، قرمز و نارنجی‌های طلایی ظریف، گاهی با رنگ‌های صورتی هستند.

تولید کنندگان توپاز

بزرگ‌ترین تولید کننده سنگ‌های قیمتی توپاز با کیفیت، برزیل است. منابع دیگر عبارت‌اند از:

🌏پاکستان، افغانستان، هند، چین، برمه (میانمار)، سریلانکا، ژاپن، روسیه، اوکراین، استرالیا، ماداگاسکار، نامیبیا، نیجریه، زیمبابوه، مکزیک و ایالات متحده (کالیفرنیا، یوتا و نیوهمپشایر)

توپاز چه کاربردهایی داد؟

توپاز عمدتاً برای استفاده به عنوان سنگ قیمتی برای جواهرات و زیور آلات تولید می‌شود. توپاز می‌تواند یک ماده اولیه برای ساخت مواد نسوز باشد. این مواد در دماهای بالا استحکام خود را حفظ می‌کنند، بنابراین می‌توانند در کوره‌ها، زباله سوزها و راکتورها استفاده شوند. همچنین از آنها برای ساخت قالب‌هایی برای ریخته گری شیشه و فلزات استفاده می‌شود. در صنعت فولادسازی از مواد نسوز تولیدی استفاده می‌شود. توپاز همچنین می‌تواند به عنوان ماده اولیه در تولید ترکیبات فلوئور و در ساخت سرامیک و شیشه استفاده شود.

خواص توپاز

تاریخچه‌ای از توپاز

حداقل دو هزار سال است که نام توپاز برای هر سنگ قیمتی زرد رنگی استفاده می‌شود. تاجران گوهر تا حدود دویست سال پیش نمی‌دانستند که این سنگ‌های زرد در واقع مواد معدنی متفاوتی هستند. تاجران گوهر دریافتند که کوارتز، بریل، کوراندوم و الیوین همگی دارای انواع زرد هستند و توپاز واقعی نیستند و توپاز می‌تواند رنگ‌های دیگری باشد نه فقط زرد. علاوه بر این، جزیره توپازیوس که این سنگ قیمتی به نام آن نام‌گذاری شده است، هرگز توپاز تولید نکرد، اما منبع پریدوت یا الیوین بود که اغلب به عنوان توپاز اشتباه گرفته می‌شد. این جزیره اکنون جزیره زبرگاد نامیده می‌شود.

مصریان باستان معتقد بودند که توپاز زرد رنگ طلایی خود را از خدای خورشید دریافت کرده است. یونانیان باستان معتقد بودند که توپاز به آنها قدرت می‌دهد و توپاز در ترجمه مدرن کتاب مقدس ذکر شده است، اگرچه این کلمه احتمالاً به سنگ زرد اشاره دارد، نه لزوماً توپاز واقعی.

در قرون وسطی، منبع اصلی توپاز از ذخایری در کوه‌های Erzgebirge در آلمان بود. صدها کیلوگرم کریستال توپاز زرد تا قهوه‌ای از این کانسار استخراج شد. سپس در دهه 1730، ذخایر بزرگ توپاز در منطقه Minas Gerais برزیل کشف شد. در این دوره، برزیل مستعمره پرتغال بود، بنابراین در سال 1768، دولت پرتغال رسماً این معدن را به عنوان یک معدن مهم تجاری به رسمیت شناخت و بیشتر جواهرات به اروپا منتقل شد. برزیل همچنان در جهان بزرگ‌ترین تولید کننده توپاز است.

سنگ‌های قیمتی مشابه توپاز کدام‌اند؟

از آنجایی که توپاز در طیف وسیعی از رنگ‌ها وجود دارد، ممکن است شبیه بسیاری از سنگ‌های قیمتی دیگر باشد که در ادامه به معرفی آنها پرداخته‌ایم:

•  توپاز نارنجی قهوه‌ای و امپریالیستی:

سیترین، زیرکون، کریزوبریل، بریل طلایی، یاقوت کبود.

•  توپاز صورتی:

مورگانیت، تورمالین، کونزیت، کوارتز رز، اسپینل.

•  توپاز زرد:

کریزوبریل، هلیدور، زیرکون، یاقوت کبود زرد.

•  توپاز آبی:

آکوامارین، زیرکون، اسپینل، اکلاس.

•  توپاز سفید:

الماس، زیرکون، کریستال سنگ، گوشنیت.

تشکیل توپاز

توپاز حاوی عنصر فلوئور است که فقط در چند محیط زمین شناسی با غلظت بالا وجود دارد. توپاز معمولاً در امتداد شکستگی‌ها و در حفره‌های سنگ‌های آذرین مانند ریولیت، گرانیت یا پگماتیت تشکیل می‌شود. بلورها در مراحل پایانی خنک شدن ماگما رشد می‌کنند، زمانی که فلوئور کافی برای تشکیل توپاز وجود دارد. برخی از کریستال‌های توپاز پس از جریان یافتن سیالات داغ (محلول‌های گرمابی)، غنی از فلوئور، از میان شکاف‌های سنگ‌هایی که قبلاً سرد شده‌اند، رشد می‌کنند. توپاز همچنین می‌تواند در مناطق دگرگونی تشکیل شود.

در استرالیا، توپاز در سنگ‌ریزه‌های جریانی (رسوب‌های جاسازی‌کننده) به دست آمده از گرانیت‌ها یافت می‌شود. به طور معمول به صورت توده‌های گرد یا زاویه‌ای یافت می‌شود اما در گرانیت‌های دانه درشت، سنگ‌های دگرگونی و رسوبی نیز یافت می‌شود.

انواع توپاز کدام‌اند؟

به استثنای امپریال توپاز، همه نام‌های انواع زیر نام‌های تجاری هستند که توسط دلالان در تجارت جواهرات ابداع شده‌اند. لیست زیر فقط نام‌هایی را توصیف می‌کند که به اصطلاحات به طور گسترده در بازار جواهرات مورد استفاده قرار گرفته‌اند:

1- توپاز آزوتیک (Azotic Topaz)

توپاز نارنجی صورتی با جلوه رنگی رنگین کمان است. رنگ آن با رسوب لایه‌ای فلزی بسیار نازک در بالای سنگ قیمتی به طور مصنوعی رنگ می‌شود.

2- توپاز امپریال (Imperial Topaz)

انواع توپاز طلایی نارنجی مایل به زرد، نارنجی - قهوه‌ای یا صورتی - نارنجی براق می‌باشد و باارزش‌ترین شکل جواهر آن است.

3- توپاز آبی لندن (London Blue Topaz)

توپاز با رنگ آبی آسمانی عمیق است و رنگ آن تیره‌تر از توپاز آبی سوئیسی است.

4- Mystic Topaz

توپاز چند رنگ با جلوه رنگی رنگین کمان است. رنگ آن با رسوب لایه‌ای فلزی بسیار نازک در بالای سنگ قیمتی به طور مصنوعی رنگ می‌شود.

5- توپاز روتیل شده ( Rutilated Topaz)

توپاز با اجزای سوزنی زرد رنگ از ماده معدنی لیمونیت است. روتیل توپاز از نظر ظاهری بسیار شبیه به کوارتز روتیل شده است، از این رو روتیل توپاز نامیده می‌شود. با این حال این نام اشتباه است، زیرا بر خلاف کوارتز روتیل شده که دارای مواد معدنی روتیل است، اجزای روتیل توپاز روتیل نیستند، بلکه لیمونیت هستند.

6- Sherry Topaz

توپاز با رنگ نارنجی مایل به قهوه‌ای روشن تا صورتی مایل به قهوه‌ای است.

7- توپاز نقره‌ای (Silver Topaz)

شکل بی رنگ توپاز و مترادف کلمه توپاز سفید است.

8- توپاز آبی سوئیس (Swiss Blue Topaz)

توپاز با رنگ آبی آسمانی است و رنگ آن نسبت به توپاز آبی لندن روشن‌تر است.

9- توپاز سفید (White Topaz)

شکل بی رنگ توپاز است.

 سخن آخر

توپاز برای استفاده روزمره ایده آل است. همان گونه که گفته شد توپاز در واقع طیف رنگی بسیار وسیعی دارد و شما علاقه‌مندان به این سنگ می‌توانید رنگ مورد علاقه خود را انتخاب کنید و از آن لذت ببرید.