مخراج کاری

دربارۀ مخراج‌کاری بیشتر بدانید

مخراج‌کاری که در اصطلاح انگلیسی به Stone Setting معروف است، به‌قرار دادن سنگ و نگین بر روی فلزات باارزش و گران‌قیمت گفته می‌شود. مخراج‌کاری به مرصع‌کاری و جواهرنگاری نیز شهرت دارد. این عمل در صنعت طلا و جواهر و همچنین برای تزیین اشیاء عتیقه و قیمتی انجام می‌شود.

🔽تا انتهای مقاله با ما همراه باشید تا با انواع روش‌های مخراج‌کاری به‌ویژه در صنعت طلا و جواهر بیشتر آشنا شوید.

فهرست مطالب

1. مخراج‌کاری طلا
2. روش‌های مخراج‌کاری طلا و جواهر
3. روش چنگی
4. روش ریلی در مخراج‌کاری طلا
5. روش قلم خور
6. روش کاسه‌ای
7. انواع پایۀ مورداستفاده در مخراج‌کاری
8. نکات مخراج کاری

مخراج‌کاری طلا

✅به‌طورکلی هرگاه که بخواهند جواهری را بر روی فلزی قیمتی قرار دهند، به فعالیت صورت‌گرفته مخراج‌کاری گفته می‌شود.

مخراج‌کاری در صنعت طلا، بخشی از طراحی ساخت طلا و جواهر به‌حساب می‌آید و حتماً باید توسط انسان صورت بگیرد. حتی در فرایندهای انبوه‌سازی مصنوعات طلا که در برخی از کارخانه‌های طلاسازی صورت می‌گیرد نیز ترجیح می‌دهند از نیروی انسانی برای فرایند گوهرنشانی استفاده نمایند. پس می‌توان گفت که مخراج‌کاری طلا و جواهر یکی از مشاغل پررونق و بسیار حساس است، زیرا قراردادن سنگ‌های ظریف بر روی پایه‌های فلزی باید از ظرافت کافی برخوردار باشد.

درواقع، مخراج‌کاری تکمیل‌کنندۀ نقش طراحان و متخصصان طلا و جواهر و گوهرتراشان است و گوهر تراش‌خورده توسط گوهرتراشان را بر روی پایۀ فلزی طراحی و ساخته شده توسط متخصصان طلا و جواهر قرار می‌دهد و از این راه به سنگ جلوۀ دوچندان می‌بخشد.

روش‌های مخراج‌کاری طلا و جواهر

مخراج‌کاری به چند روش انجام می‌شود و ارزش و کیفیت جواهر را تعیین می‌کند. مخراج‌کاری باید دقت کند که سنگ‌ها دچار ترک‌خوردگی و پریدگی نشوند و در اثر استفاده از ابزار نامناسب، پایه‌ها آسیب نبیند. همچنین او باید بسته به نوع پایه از روش‌های مختلفی برای نصب سنگ‌ها استفاده کند.

سنگ‌های ریز به چند روش چنگی، ریلی، قلم خور و کاسه‌ای نصب می‌شوند. برای نصب سنگ‌های درشت می‌توان از روش‌های چنگی، نبشی و صورت دیواره‌ای استفاده کرد.

روش چنگی در مخراج کاری

در این روش با استفاده از تعدادی چنگک مخصوص، مخراج‌کاری نگین صورت می‌گیرد و نگین مربوطه روی پایه نصب می‌شود. این چنگک‌ها در انواع مختلف مفتولی، تسمه‌ای، تنیسی و... وجود دارند.

روش ریلی در مخراج‌کاری طلا

به‌قرار دادن نگین جواهر در میان دو دیواره فلزی ریل‌مانند، روش ریلی گفته می‌شود. معمولاً در این روش، دیواره‌های ریل‌مانند را به سمت سنگ‌های قیمتی جای‌گذاری‌شدن، سفت می‌کنند.

روش قلم خور در مخراج کاری

این روش برای جواهرات ریز کوچک‌تر از یک‌دهم قیراط استفاده می‌شود. در این روش تمام مراحل ظریف و حساس گوهرنشانی توسط خود مخراج‌کاری انجام می‌شود.

روش کاسه‌ای در مخراج کاری

این روش بسیار ساده است. روش کاسه‌ای به انواع مختلف دورکوب، گوله‌ای، فیس قولی و کاسه‌ای نیشی تقسیم می‌شود. در روش کاسه‌ای مخراج‌کاری نگین، نگین قیمتی به‌گونه‌ای بر روی فلز نصب می‌شود که هیچ آثاری از آن دیده نمی‌شود.

انواع پایۀ مورداستفاده در مخراج‌کاری

پایه‌های مورداستفاده در مخراج‌کاری طلا و جواهر متفاوت هستند. برای مثال برای مخراج‌کاری انگشتر زمانی که یک نگین داشته باشد از پایه چنگه‌ای استفاده می‌شود. در این روش، فلز در حاشیه است و تمرکز اصلی بر روی نگین قیمتی است.

برای زیورآلات فانتزی از پایه دیواره‌ای استفاده می‌شود و این پایه اطراف جواهر را به‌صورت کامل پوشش می‌دهد. پایۀ کانالی را برای جواهراتی استفاده می‌کنند که تراش آنها گرد است. این جواهرات در معرض آسیب‌دیدگی و سایش هستند و پایۀ کانالی کاربرد زیادی در آنها دارد.

برای نصب گوهرهای هم‌اندازه به‌صورت موزاییکی از پایه سنگ‌فرشی استفاده می‌شود. در این پایه، کار مخراج‌کاری سخت‌تر از انواع دیگر پایه است.

زمانی که بخواهند از جواهر محافظت کامل و درستی به عمل بیاورند، عمق زیادی در محل قرارگیری آن ایجاد می‌کنند. در این حالت از پایه بالرین استفاده می‌شود که سنگ به‌دور یک مرکز فرضی و به شکل مخروطی پیچیده شده است.

پایه‌های خوشه‌ای نیز مناسب برای مخراج‌کاری سنگ‌های ریز هستند و معمولاً در این پایه سنگ‌های ریز را بر روی یک گل و به‌صورت فرضی قرار می‌دهند. معمولاً سنگ‌های نصب‌شده با یکدیگر اختلاف ارتفاع دارند و در یک سطح نیستند.

در مخراج‌کاری طلا این نکات را به‌خاطر داشته باشید🔴

•  برای نصب نگین از چسب استفاده نکنید؛ زیرا کیفیت نهایی محصول را کاهش می‌دهد.
• با ابزار مخصوص به ثابت‌شدن پایه‌های نگهدارنده کمک کنید و مراقب باشید که خود ابزار به پایه آسیب نزند. در مخراج‌کاری انگشتر و گردن‌بند و سایر جواهرات باید حتماً از ابزارهای مخصوص برای ثابت نگه‌داشتن پایه استفاده کرد.
• اگر پایه‌ها نتوانند سنگ را در جای خود ثابت کنند، سنگ خراب می‌شود.

سخن پایانی

در این مقاله درباره مخراج‌کاری به‌ویژه در صنعت طلا صحبت کردیم و روش‌های مختلف آن را مطرح نمودیم. به دلیل طرف‌داران زیادی که زیورآلات جواهرنشان دارند، هنر مخراج‌کاری نگین در صنعت طلا و جواهر از اهمیت زیادی برخوردار است و می‌تواند بر ارزش و کیفیت محصول نهایی تأثیرگذار باشد.